Choroby te powstają pod wpływem czynników zewnętrznych (miejscowych) i ogólnoustrojowych. Do tych chorób należą:
- 1. Ścieranie się zębów, które polega na stopniowym zaniku szkliwa i zębiny. Może być ono fizjologiczne jeśli pojawia się stopniowo w miarę starzenia się organizmu, lub patologiczne, gdy u młodych osób stwierdza się duże starcie np. powierzchni podniebiennych zębów przednich górnych. Patologiczne starcie następuje na skutek urazów mechanicznych (zgrzytanie zębami), urazów zawodowych, złych nawyków i uszkodzeń chemicznych. Ścieranie następuje najczęściej w zębach słabo zmineralizowanych oraz przy nieprawidłowym zgryzie. Zęby starte patologicznie mogą reagować na bodźce termiczne i chemiczne (słodki, kwaśny)
- 2. Ubytki klinowe lub nadżerki nietypowe – różnią się one od siebie głownie kształtem i lokalizacją na powierzchni zęba. Obejmują najczęściej zęby sieczne, kły i przedtrzonowce. Powierzchnia tych ubytków jest gładka, lśniąca i twarda. Początkowo reaguje na bodźce mechaniczne (np. szczoteczka do zębów), termiczne i chemiczne, później w miarę odkładania wtórnej zębiny reakcja zmniejsza się. O nadżerkach zębów można powiedzieć, że są chorobą współczesną wywołaną czynnikami chemicznymi bez udziału bakterii. Czynniki te to: spożywanie napojów gazowanych, napojów o kwaśnym odczynie, leki, środowisko pracy. Nadżerki mogą mieć również etiologię wewnątrzpochodną, w wyniku kontaktu kwasu żołądkowego z powierzchnią zęba (wymioty, refluks przełyku). Często występują w bulimii. Problem erozji zębów jest obecnie istotny. W 2007 roku Światowa Federacja Lekarzy Dentystów zajęła się nim podając wskazówki dla lekarzy jak rozpoznawać i leczyć te choroby. Dolegliwości można znosić wcierając pasty z fluorem, lakierując powierzchnię nadżerek lakierem z fluorem w gabinecie dentystycznym. Głębsze nadżerki, starte powierzchnie można uzupełniać kompozytami lub porcelaną u dentysty.
- 3. Melanodoncja jest to choroba, która występuje przeważnie w zębach mlecznych. Są to ciemne plamy – najczęściej na powierzchniach wargowych siekaczy i kłów mlecznych. Szerzą się one obwodowo, niszczą szkliwo i zębinę doprowadzając do prawie całkowitego zniszczenia zębów. Leczenie polega na impregnowaniu rozmiękłych warstw zębiny azotanem srebra.
Leczenie polega na wyeliminowaniu lub ograniczeniu czynników wywołujących ścieranie. Objawowo należy stosować pasty do mycia zębów znoszące nadwrażliwość.
